De romankunst kent verschillende categorieën om boeken op inhoud of karakter in te delen: psychologische, historische en naturalistische romans, ideeën- en coming of age-romans en feelgoodromans, om er een paar te noemen. Hoe anders is dat in de popmuziek: in welke inhoudelijke categorieën kun je popalbums zoal indelen, afgezien dan van het muziekgenre, zoals rock, funk, country, indie enzovoort?

Ik kan niet meer dan twee albumcategorieën bedenken die met enige regelmaat opduiken in de kolommen van popscribenten: het protestalbum en het breakup-album. Misschien komt dat doordat popalbums in tegenstelling tot romans vrijwel altijd bestaan uit een verzameling korte stukken – vaak een stuk of 10, 12 liedjes – die in sfeer en thematiek een bepaalde afwisseling moeten bieden. Protest- en breakup-albums zijn dan de uitzondering op de regel.

Maar wat bij vergelijking ook opvalt: een album vol engagement is veel zeldzamer dan een album vol liefdesverdriet. The Wall van Pink Floyd, sommige platen van Bob Dylan, Neil Young, Bob Marley en Steve Earle komen bij me op, maar verder? En als je googelt of ecosiaat op ‘protestalbum’ krijg je ook maar een beperkt aantal resultaten.

Hoe anders is dat met breakup-albums. Popjournalist Lisa Wright stelde bijvoorbeeld voor New Musical Express een lijst op met 25 albums die voor makers en luisteraars na een verbroken relatie therapeutisch kunnen werken. Een korte internetzoektocht levert nog eens veertig andere titels uit verschillende poptijdperken op, en uit mijn hoofd kan ik daar zo nog wel een stuk of tien aan toevoegen.

Kennelijk zijn er zoveel platen met hartzeer dat deze een eigen soortnaam moesten krijgen. Onder die breakup-platen bevinden zich bovendien opvallend veel erkende meesterwerken, zoals als Rumours van Fleetwood Mac, Blue van Joni Mitchell, Blood on the Tracks van Bob Dylan en For Emma, Forever Ago van Bon Iver. Hoe komt het breakup-album aan zo’n belangrijke plaats in de popmuziek?

De connectie tussen de popmuziek en het middeleeuwse minnelied moet er zeker mee te maken hebben. Ook in die oude Europese liedtraditie draaide het vooral om de liefde die er niet was: onbereikbaar, onmogelijk of voorbij – vanwege standsverschil, geloof of gewoon slechte match. Gebroken harten is de stuff waar populaire liedjes van gemaakt zijn – al eeuwenlang, tot op de dag van vandaag.

Dit verklaart alleen nog niet waarom artiesten wel gemakkelijk een hele plaat vullen met liedjes over liefdespijn en niet met liedjes over een nieuwe liefde, volwassen-worden of discriminatie. Ik sla er een slag naar, maar ik vermoed dat het komt doordat liefdesverdriet als basismateriaal een uniek karakter heeft. Het is een soort ruwe diamant: een fonkelend en mysterieus ding met heel veel kanten, iets dat je kunt slijpen en verwerken door alle facetten te belichten, en dat voortdurend verandert en onbegrijpelijk blijft.

Maar wat is nu het mooiste breakup-album? Een bijna onmogelijke vraag, omdat het antwoord nog persoonlijker is dan bij andere vragen naar ‘het mooiste album’ of ‘het mooiste lied’. Het mooiste breakup-album hoeft volgens mij niet de mooiste liedjes aller tijden te bevatten maar wel de muziek die voor jou in jouw leven in een bepaalde zielstoestand het meest heeft betekend. Muziek waarin je kon zwelgen, waardoor je je begrepen voelde, waarin je een zielsverwant trof die jouw leed op de een of andere manier verzachtte.

Voor mij was het mooiste breakup-album waarschijnlijk Grace and Danger van John Martyn uit 1980. Die plaat, met toenmalige Genesis-frontman Phil Collins op drums en achter de opnameknoppen, resoneerde volop met mijn 17-jarige zelf. In gedragen jazzy folkrocknummers schetst de Schot met het fluwelen stemgeluid een breed scala aan emoties na de breuk met zijn vrouw Beverley: bitterheid, spijt, wanhoop en woede. Heftig en meeslepend. Voor berusting is nog geen plaats. Maar nog wel voor hoop, dat is het pijnlijkste van alles. Luister bijvoorbeeld naar Hurt In Your Heart. En naar Sweet Little Mystery. Ik herinner het me nog goed. Bijna te goed.

Wat is voor jou het mooiste breakup-album? Laat het weten bij de Reacties hieronder!