Month: januari 2017

Muziek als medicijn: geldgebrek

blutEr is geen enkel liedje dat je van je geldzorgen af kan helpen – tenzij jij degene bent die er een hit mee scoort. Maar een goed liedje op het goede moment is wel een effectief antigif tegen de gevoelens van hulpeloosheid, zelfverwijt, woede en schaamte die je kunnen belagen als de finale afgrond dreigt. Gewoon door herkenning en erkenning te bieden. Of afleiding.

mick-hucknallHeel bekend, en heel duidelijk in zijn boodschap, is Money’s Too Tight To Mention van Simply Red uit 1985. Hoewel zanger Mick Hucknall, een supporter van Labour, rept van ‘reagonomics’ (naar de toenmalige Amerikaanse president Ronald Reagan) sluit het soulfulle nummer vooral naadloos aan bij het Groot-Brittannië onder Margaret Thatcher, waarin de werkloosheid hoog opliep en de arbeidersklasse een behoorlijke veer moest laten.

sam-cookeIn een reeks scenes die doet denken aan Sam Cooke’s klassieker A Change Is Gonna Come vraagt de berooide hoofdfiguur in ‘Money’s Too Tight To Mention’ eerst de bank om bijstand, dan de uitkeringsinstantie, dan zijn broer en ten slotte zijn vader. Allemaal vergeefs. Over alles kan hij het hebben, niet over geld. Money’s too tight to mention.

Wat het lied laat zien: iedereen kampt met dit probleem. Trek het je niet persoonlijk aan. Bij zoveel narigheid en pech hoef je er niet ook nog een schuldgevoel bij te krijgen. Een goede les. Nog steeds.

fountains-of-wayne-traffic-and-weatherEen heel andere uitweg uit de financiële malaise komt van de Amerikaanse band Fountains of Wayne. In Strapped For Cash (van Traffic and Weather uit 2007) is luchtigheid de remedie. Als in een zwarte komedie zie je hoe de onfortuinlijke schuldenaar zich steeds verder in de nesten werkt: smoesjes, de goktafel, nog meer schulden enzovoort. Je vraagt je in gemoede af hoe hij zich daar ooit nog uit kan wurmen.

wc-raampjeEdoch, terwijl het ritme onbekommerd doordendert weet de zanger de moed erin te houden, zelfs als de zwaargebouwde vrienden van zijn schuldeiser al door het raam naar binnen klimmen. ‘Take a seat, I’ll be back in a flash,’ zegt hij nog. Tegen de achtergrond van rondzwervende synthesizers zie je hem als een Houdini via het wc-raampje ontkomen terwijl de verbouwereerde kleerkasten elkaar verwijtend aankijken.

bop-shoo-wopJe slaakt een zucht van verlichting. Ondanks alles blijkt het mogelijk om jezelf op miraculeuze wijze uit de penarie te bevrijden. ‘Bop shoo wop, bop bop shoo wop’. Minstens een nummer lang.

Muziek als medicijn

hans-jeekel‘Muziek tijdens operatie leidt tot minder angst en pijn’ kopte de Volkskrant vorige week. Emeritus-hoogleraar chirurgie Hans Jeekel van Erasmus MC in Rotterdam vertelde enthousiast over de recente uitkomst van zijn onderzoeksproject Muziek als Medicijn. Operatiepatiënten die naar muziek luisteren zouden na afloop significant minder pijn, angst en stress hebben. Zelfs als die muziek alleen onder narcose wordt toegediend.

a-song-a-day-keeps-the-doctor-awayJeekel sprak zelfs van ‘wereldnieuws’ en benadrukte dat het om hard wetenschappelijk bewijs gaat. Maar intuïtief wisten wij muziekliefhebbers allang hoe ver de kracht van muziek reikt. We ondervinden immers dagelijks aan den lijve hoe mooie liedjes allerlei kleinere en grote pijn kunnen verlichten, vaak net zo goed of zelfs beter dan welke pil dan ook, en met minder bijwerkingen.

dr-johnHet kan dan ook geen toeval zijn dat zo veel artiesten de dokterstitel voeren – van Dr. John (Mac Rebennack), Doctor Feelgood en Doc Watson tot rappers Dr. Dre en Love Doctor – zonder zich maar een minuut te bekommeren om het ontbreken van de vereiste diploma’s. En het is ook niet voor niets dat zoveel liedjes een medische professional in de titel hebben staan, bijvoorbeeld Doctor My Eyes (Jackson Browne), ‘Doctor Wu’ (Steely Dan), ‘Call the Doctor’ (J.J. Cale) of, meer recentelijk, ‘Witch Doctor’ (De Staat).

de-boekenapotheekIn navolging van auteurs Susan Elderkin & Ella Berthoud, die in De Boekenapotheek laten zien hoe je jezelf al lezende kunt genezen, onderzoekt Goeie Nummers de komende tijd welke muziek helpt bij gezondheidsproblemen. En dan gaat het niet over de vraag of blues inderdaad helpt tegen de blues of in hoeverre break-up songs een gunstig effect hebben bij liefdesverdriet, maar of er specifieke songs zijn die heilzaam werken tegen specifieke klachten. Goeie Nummers wordt dan even synoniem met Geneeskrachtige Nummers.

hoes-bad-case-of-lovin-you-van-robert-palmerDe eerste doen we hier even heel kort: Bad Case of Lovin’ You (Doctor Doctor) van Robert Palmer uit 1979. De Britse zanger, na zijn dood in 2003 wat al te snel in de vergetelheid geraakt, scoorde tussen 1978 en 1986 een reeks gave hits, zoals ‘Best Of Both Worlds’, ‘Can We Still Be Friends’ en ‘Johnny & Mary’.

robert-palmerOok ‘Bad Case of Lovin’ You’ hoort daarbij. In dit Geneeskrachtige Nummer lijkt de genoemde arts trouwens niet meer dan een rekwisiet te zijn. De zanger geeft immers zelf al de diagnose: het is de liefde, die ‘vreemde ziekte’ (© Hennie Vrienten), die hem kwelt. En het verlossende recept had de zanger uiteindelijk ook al in huis: de demonen van de liefde eruit zingen. En dat doet hij, zoals we kunnen horen in deze lekkere live-uitvoering.

Albumverjaardag: ‘Court & Spark’ van Joni Mitchell

vuurwerkHet jaar is nauwelijks begonnen, de lucht hangt nog vol kruitdampen en oliebollenwalm. Men wrijft zich in de ogen, verwenst de champagne en vraagt zich af hoe lang de goede voornemens goed zullen blijven. Dit moet ook ongeveer de situatie zijn geweest toen Court & Spark van Joni Mitchell op 1 januari 1974 op de wereld werd gezet.

big-yellow-taxiDe Canadese singer-songwriter was eind jaren 60 neergestreken aan de westkust van de VS. Met haar intrigerende melodieën en persoonlijke teksten maakte ze in het flowerpowertijdperk snel furore, scoorde zelfs hitsingles als ‘You Turn Me On, I’m a Radio’ en Big Yellow Taxi, Mitchells bekende milieuprotestsong.

1974_joni_mitchellTussen 1968 en 1972 produceerde Mitchell (1943) elk jaar een album, met toenemend commercieel en artistiek succes. In 1973 besluit ze het aantal optredens echter drastisch terug te brengen en besteedt ze een groot deel van haar tijd in de studio. Wat ze daar allemaal doet wordt aan de startstreep van 1974 duidelijk.

hoes-court-sparkOp Court & Spark is Mitchells vertrouwde sobere folksound van zang, akoestische gitaar en piano verrijkt met drums, bas en elektrische gitaar, aangevuld met blazers, percussie, fluiten en strijkers. Gerenommeerde sessiemuzikanten als Larry Carlton en Joe Sample verlenen hun diensten, en het meest opvallend zijn de jazzinvloeden die de muziek doordesemen.

trein-door-landschapElk liedje op dit album lijkt je mee te nemen op een grillige trip met onbekende bestemming. Met verbazing lees je op de hoes dat de nummers meestal maar zo’n drie minuten duren. Als een vakantie van twee weken die voor je gevoel een half jaar heeft geduurd. Luister maar eens naar de titeltrack.

single-help-meNet als Blue van drie jaar eerder bevat Court & Spark bijna louter hoogtepunten, maar de toon is lichter, met onder meer het poppy ‘Help Me’ en het jazzy ‘Raised On Robbery’, beide op single uitgebracht. Het absolute prijsnummer is voor mij Down To You, zo melancholiek en troostrijk als je het in de popmuziek maar kunt vinden.

330px-joni_mitchell_1975Van alle jazzfolkplaten die Mitchell zou maken, is Court & Spark me het dierbaarst, mogelijk omdat de spanning tussen de strenge ambachtelijkheid van folk- en popsongs en de muzikale vrijheid van de jazz hier maximaal is. Het is daarmee ook een gedurfde plaat. Joni Mitchell stond met haar ene been nog in de popwereld met zijn strakke regels, met het andere stapte ze zelfbewust de vrijheid in. De releasedatum moet symbolisch bedoeld zijn. Moge Court & Spark nu, 43 jaar later, een inspiratie zijn voor ons in 2017.