Boeken. Lijstjes. Popmuziek. Drie dingen waar ik geen genoeg van kan krijgen. En dus ging er een flinke shot dopamine door mijn brein toen ik onlangs het boek Bowie’s Boekenkast van John O’Connell onder ogen kreeg, met als ondertitel: De honderd boeken die het leven van David Bowie veranderden.

In 2013 ging in het Londense Victoria & Albert Museum de expositie David Bowie Is van start, een carrière-overzicht met zo’n vijfhonderd voorwerpen uit Bowie’s persoonlijke archief, zoals kostuums, schilderijen en handgeschreven songteksten. Onderdeel van de expositie, die daarna met groot succes de wereld over zou gaan, was ook een lijst met de honderd boeken die Bowie naar eigen zeggen het meest hadden beïnvloed.

Die Top 100 van Bowie bevatte alleen auteursnamen en titels. Uitleg zat er niet bij. Voor de Britse muziekjournalist John O’Connell, tevens Bowie-bewonderaar en literatuurliefhebber, moet dit een onweerstaanbare uitnodiging zijn geweest. Wat zou deze lijst over Bowie vertellen, wat wilde Bowie ermee over zichzelf vertellen, en vooral: hoe was Bowie’s muziek beïnvloed door deze boeken? Als een soort detective ging O’Connell op onderzoek, op basis van onder meer oude interviews met het Britse genie.

Het speurwerk van O’Connell leert ons allereerst hoeveel Bowie las en hoe breed zijn belangstelling was: van literaire klassiekers en science fiction tot popjournalistiek en Russische geschiedenis, hij stond voor heel veel genres open, zoals hij als artiest ook deed met verschillende elementen uit theater, mode en beeldende kunst.

Het meest interessant in Bowie’s boekenkast vind ik de echo’s van de boeken die O’Connell terugvindt in Bowie’s muziek. Zo kent het album Diamond Dogs (1974) twee tracks die letterlijk teruggaan op George Orwell’s klassieke sciencefictionroman 1984: Big Brother en 1984. En daarnaast het beklemmende We Are the Dead, dat teruggaat op de zin die hoofdpersonage Winston uitspreekt tegen zijn geliefde Julia vlak voordat de soldaten binnenvallen om het tweetal van elkaar te scheiden.

In zo’n lijst ga je onwillekeurig ook op zoek naar overeenkomsten tussen jezelf en de artiest, dat is een van de attracties. Je wilt weten: welke boeken heb ik ook gelezen? En zit een van mijn eigen favorieten ertussen? En ja, ik voelde een extra shot dopamine toen ik midden in de lijst De tijgerkat zag staan, het postuum verschenen meesterwerk van Guiseppe Tomasi di Lampedusa uit 1958.

De tijgerkat, geschreven in een prachtige ironische stijl, vertelt het tragische verhaal van de Siciliaanse aristocraat don Fabrizio, die beseft dat de adel, die eeuwenlang op zijn gemak van de macht heeft genoten, gedoemd is te verdwijnen. De belangrijkste zin van het boek: ‘Als we willen dat alles blijft zoals het is, moet alles anders worden’. De parallel met de neergang van het extravagante rocksterrendom kan de sensibele Bowie niet zijn ontgaan.

In 2002 – Bowie was toen 55 – verscheen Heathen, een album waarop het besef van de eigen sterfelijkheid zich opdringt. Het album opent in doom-sfeer met Sunday, met als centrale regels: And nothing has changed / Everything has changed. De parallel met De tijgerkat is onmiskenbaar. Prachtig ook hoe Bowie zichzelf uiteindelijk uit de ellende omhoog laat trekken door het ritme van de drums, enigszins vergelijkbaar met Phil Collins’ In The Air Tonight.

Lees het boek, luister ondertussen naar Heathen. Fantastische popmuziek die kan ontstaan wanneer een groot artiest zich laat inspireren door grote schrijfkunst.