Vandaag richt Goeie Nummers de schijnwerper op het pop-anthem, wat mij betreft een van de wonderlijkste verschijningen in de popmuziek, met vertegenwoordigers als You’ll Never Walk Alone (Gerry & The Pacemakers), The Final Countdown (Europe) en We Shall Overcome (Pete Seeger). Wonderlijk onder meer omdat zo’n nummer meestal niet als anthem geboren wordt, maar er gaandeweg eentje wordt.

Een andere bijzonderheid is dat een goede Nederlandse vertaling ontbreekt – afgezien van ‘volkslied’ voor ‘national anthem’. Als je ‘anthem’ opzoekt in het Van Dale Groot woordenboek Engels-Nederlands vind je alleen vertalingen als beurtzang, motet, koraal, lofzang en hymne, allemaal termen uit de kerkmuziek. De online Cambridge Dictionary daarentegen omschrijft een anthem een stuk breder: a song that has special importance for a particular group of people, an organization, or a country, often sung on a special occasion.

Ik voel de neiging om te speculeren over waarom wij Nederlanders de betekenis van hymne niet op dezelfde manier uitbreiden als men in het Angelsaksisch taalgebied heeft gedaan. Zou het zijn dat we daarvoor te calvinistisch zijn, of juist te veel van God los? Hoe het ook zij, ook hier in de Lage Landen zijn we niet vies van massaal meezingen met een rockband bij sportwedstrijden en (stadion)concerten. Denk aan Born in the USA van Bruce Springsteen, Rockin’ In the Free World van Neil Young of We Are The Champions van Queen.

Maar er zijn ook anthems die niet zozeer uitnodigen tot samenzang danwel meebrullen, maar die wel door specifieke groepen worden omarmd als verbindend lied met speciale betekenis voor speciale gelegenheden. John Lennons Imagine verenigt pacifisten, Respect (Aretha Franklin) vrouwen, I Will Survive (Gloria Gaynor) de LGBT-community, Redemption Song (Bob Marley) Afrikanen wereldwijd, My Generation (The Who) Britse jongeren geboren tussen 1945-55, Woodstock (CSN&Y) de gelijknamige Amerikaanse generatie. Maar wat is nu het mooiste pop-anthem?

Voor mij is dat een lied dat niet zo heel ver van zijn oorsprong verwijderd is, een lied dat lof zingt, hoop geeft en zich naar boven richt. Dicht bij de kerk dus, ook in de muzikale stijl: A Change Is Gonna Come van Sam Cooke, een wereldse gospelsong uit 1964. Het lied roept vanaf de eerste regel strijd en onderdrukking op: ‘I was born by the river, in a little tent / and just like the river I’ve been running ever since.’ In het derde couplet gaat Cooke specifiek in op de rassenscheiding in de VS: ‘I go to the movie and I go downtown / Somebody keep tellin’ me “don’t hang around”.’

Uiteindelijk overwint de hoop, dat maakt A Change Is Gonna Come tot een echt anthem: ‘It’s been a long a long time comin’, but I know a change is gon’ come / Oh, yes it will.’ Het lied is bijna zestig jaar oud, maar nog steeds actueel. Voor veel Amerikaanse artiesten geldt het coveren van dit nummer ook als een ultieme uitdaging: je moet veel klasse hebben om dit te durven – en het er ook nog eens goed vanaf te brengen. Voor mij staat de originele versie, met Sam Cooke’s hoogreikende tenor, nog steeds bovenaan.