popmuziek als therapie

Muziek als medicijn: verkeerde prioriteiten

sproeiarm-vaatwasserSoms betrap ik me erop. Ik word boos op de verstopte sproeiarmen van de vaatwasser. Een uitspraak van een reaguurder blijft nazeuren in mijn hoofd. Ik vraag me af waarom ik zo weinig likes heb gekregen op mijn nieuwe profielfoto. Op zo’n moment heb je een reset-nummer nodig: een liedje dat je feilloos herinnert aan wat er werkelijk toe doet in het leven.

henny-vrienten-en-tochEen van zulke reset-nummers staat op het album En toch van nederpopicoon Henny Vrienten uit 2014. Het Gaat Niet Over heet het, hier in een live-versie uit het onvolprezen VPRO-programma Vrije Geluiden. De gelauwerde zanger-componist gaat meteen de diepte in:

‘Het gaat niet over cijfers / Het gaat niet over geld / Het gaat niet over bezit / Maar over wie voor jou het allermeeste telt’

henny-en-xander-vrientenEn hetzelfde geldt voor woede, haat, afgunst, aanzien en status, dingen die je af en toe kunnen doen vergeten waar het in wezen om gaat: degene die jou in je waarde laat, die je het liefste kust, die je ’s nachts troost. Vrienten, ondersteund door een fraai koortje van zijn jonge begeleidingsband met zijn zoon Xander, slaat de spijker op zijn kop. Want je weet wel wat echt belangrijk is, maar je vergeet het zo gemakkelijk!

henny-vrienten-met-basIn het refrein verschuift de betekenis van overgaan: ‘het gaat nooit over’. En als om je te verzoenen met het feit dat ook de antwoorden steeds opnieuw moeten worden gezocht, zingt Vrienten ‘waar het echt om gaat, dat zie jij later wel’.

James Taylor 2Ook de Amerikaanse singer-songwriter James Taylor weet hoe hij een luisteraar kan resetten. Zijn Shower The People uit 1976, een bescheiden hit in zijn vaderland, maakt waarschijnlijk zelfs onwrikbaar vastzittende emoties in de meest verstokte mensenhaters los:

‘You can play the game and you can act out the part,/ even though you know it wasn’t written for you / Oh, father and mother, sister and brother, if it feels nice, don’t think twice / just shower the people you love with love.’

wiel-van-postkoetsTaylor begrijpt je, met je vluchtgedrag en je ontkenningen en alles, maar uiteindelijk kun je dat toch beter loslaten, zegt hij. Geef maar toe hoe het op dit moment piept en kraakt bij jou, stop maar met de schijn ophouden voor de wereld. Stel je open voor je geliefden, dan gaat alles beter. Je zult het zien.

Ben je al gereset? Nee? Klik dan nog maar een keer op deze versie.

Muziek als medicijn: volwassenheid

hoofdpijnDe symptomen van deze veelvoorkomende aandoening lopen uiteen van hoofdpijn en brandend maagzuur tot stress en dufheid. Maar de onderliggende kwaal is een en dezelfde: volwassenheid. Of, andersom bekeken, een tekort aan kinderlijkheid.

stampen-in-plassenDe transformatie van kind naar volwassene gaat zo geleidelijk dat je het kantelpunt waarschijnlijk niet eens kunt aanwijzen. Maar op een bepaald moment constateer je simpelweg: je moet je gaan gedragen. Serieus worden. Stampen in plassen mag niet meer. Fluiten op je vingers evenmin. Er zijn ten slotte verantwoordelijkheden. Het leven is te belangrijk geworden.

360px-jonathan-richmanJe kunt aan die druk ontsnappen door vergetelheid te zoeken in drank en drugs en andere excessen. De rock-‘n-roll biedt daar voldoende middelen voor, zowel in de muziek als in de omgeving ervan. Maar het kan ook anders. Dat laat Jonathan Richman (Boston, 1951) al sinds begin jaren ’70 horen.

Je kunt de Amerikaanse singer-songwriter niet eens nostalgisch noemen, en ook het woord jeugdsentiment doet hem tekort. Richman is in zijn liedjes geen volwassene die terugkijkt op zijn jeugd, zoals James Taylor in Copperline of Stevie Wonder in I Wish. Hij ís gewoon weer kind, als bij toverslag teruggevoerd naar die zorgeloze tijd. Net als zijn luisteraars.

egyptian-reggaeLuister maar naar Egyptian Reggae, een bescheiden hit met zijn Modern Lovers in 1979. In dit instrumentaaltje lapt hij alle door grote mensen bedachte genrebeperkingen aan zijn laars door de stijlen van Midden-Oosten en Jamaica onbekommerd door elkaar te husselen.

ijscokarHet kind zit in je, lijkt Richman te zeggen. Misschien diep weggestopt, maar het zit er. Hij roept het wel even voor je op. Bijvoorbeeld met Ice Cream Man, mogelijk zijn bekendste nummer. Zeg nou zelf, wat geneest de kwaal van de volwassenheid even effectief als de bel van de ijscoman die een straat verderop zijn komst aankondigt?

5 rock & roll-remedies

Alain de BottonDe succesvolle Zwitsers-Britse filosoof Alain de Botton publiceerde in 2013 het boek Kunst als therapie en demonstreerde die medicinale werking een jaar later aan de hand van diverse schilderijen in ons eigen Rijksmuseum. Nou wil ik best even meegaan in die gedachte, maar als er één kunstvorm is met genezende krachten, dan is dat natuurlijk de popmuziek, met haar combinatie van meeslepende klanken en kernachtige poëzie die recht naar het hart gaat. Daarom hier 5 manieren waarop de rock & roll ons kan helen.

Armin van Buuren in Metro 20 nov 2015.jpgLast van verveling? Popsongs leiden je vaak fantastisch af van alle narigheid in de wereld. Het is niet voor niets dat ziekenhuizen op kinderenafdelingen tegenwoordig zelfs DJ’s inzetten – zie foto. Voor de gewone huis-, tuin- en keukenlamlendigheid werkt het natuurlijk ook prima. Hoe over-de-topper, hoe beter. Neem bijvoorbeeld Paradise by the Dashboard Light van Meatloaf. Tweemaal daags.

Oliver Sacks MusicophiliaMoeite om op gang te komen? In zijn boek Musicophilia vertelt de onlangs overleden neuroloog Oliver Sacks prachtig hoe muziek met Parkinsonpatiënten kan doen waartoe woorden en medicijnen niet in staat zijn: hen in beweging krijgen. Deze wonderbaarlijke therapie is overigens ook breed inzetbaar bij alledaagse opstartproblemen. Begin de ochtend met een shot Gimme Shelter van Angelique Kidjo of ‘Uptown Funk’ van Mark Ronson/Bruno Mars.

James Taylor 3Verscheurd door verdriet? Muziek kan ons beschutten als een warme deken. Soms zijn de klanken van instrumenten al voldoende, maar op andere momenten heb je de stem van een medemens nodig. En sommige stemmen in de popmuziek bezitten een troostende kwaliteit waar geen pijnstiller tegenop kan. Probeer eens James Taylor met You Can Close Your Eyes.

Raymond van het Groenewoud Trek het je niet aanGekrenkt, gefrustreerd, bezorgd? Dat is wel een van de moeilijkste. Als ‘Don’t Worry, Be Happy’ van Bobby McFerrin niet baat, heb je waarschijnlijk zwaarder geschut nodig. Dan is het tijd om de duivel recht in de ogen kijken. Volg het recept van Raymond van het Groenewoud en zing met hem: Trek het je niet aan.

little featOnrustig, een vage ontstemdheid? Daarvoor hebben we altijd nog Little Feat. Niet alleen funkrockt deze Southern-Rockband op onnavolgbare wijze, in 1974 maakten de mannen met dit Goeie Nummer voorgoed duidelijk hoe ver en diep de helende krachten van de rock & roll reiken.

Er kan maar één conclusie zijn: popmuziek is beter dan pillen.