Het titelloze debuutalbum van Paul Simon is niet wat het lijkt. Wie er nu, een halve eeuw na verschijning naar luistert, hoort misschien een goede maar typische jaren-70 singer-songwriterplaat met melodieuze liedjes en intelligente teksten. Voor de artiest zelf was het destijds vooral een duik in het diepe, en voor het poppubliek was het album in verschillende opzichten behoorlijk verrassend.

Net zoals de breuk met zijn maat Art Garfunkel anderhalf jaar eerder was geweest. Weinig mensen begrepen waarom het tweetal op het hoogtepunt van hun succes, kort na hun meesterwerk Bridge over Troubled Water, uit elkaar ging. En net als bij The Beatles werd er door fans en journalisten volop gespeculeerd over de redenen.

Volgens biograaf Robert Hilburn (Paul Simon. The Life, 2018) was het einde van Simon & Garfunkel onafwendbaar. De chemie, de balans en het vertrouwen tussen de twee jeugdvrienden was weg. Beiden hadden de behoefte om nieuwe paden in te slaan. Garfunkel ambieerde een filmcarrière en speelde onder andere met Jack Nicolson in Carnal Knowledge van regisseur Mike Nichols. Liedjesschrijver Simon wilde de vrijheid om andere muzikale wegen te verkennen.

Simon was weliswaar degene die de breuk in 1970 had geforceerd, maar hij voelde zich allesbehalve zelfverzekerd in de nieuwe situatie. Voor het eerst zou hij het moeten doen zonder de hulp van Arts stem, die zijn liedjes altijd iets extra’s had gegeven en waaraan de fans verknocht waren. En naar zijn idee had de platenmaatschappij geen vertrouwen in hem en zag men Art eerder als de grote ster van het tweetal. Een serieus writers block was het resultaat.

Maar net zoals later in zijn carrière was het muziek uit verre streken die Simon op gang hielp. Jimmy Cliffs ska-hit Vietnam uit 1969 was een dansbaar liedje met een zware tekst, over een moeder die bericht krijgt dat haar zoon is gesneuveld. Geïnspireerd door onder andere dit nummer reisde Simon met producer Roy Halee naar Kingston, Jamaica, om met de muzikanten van Toots & the Maytals een ska-track op te nemen.

Ter plekke in de studio vertelden de muzikanten hem dat ze in Jamaica inmiddels helemaal geen ska meer speelden, maar reggae. “Oké, speel dan maar reggae” luidde Simons reactie. En net zoals hij in de jaren 80 zou doen voor Graceland en The Rhythm of the Saints zong hij in de studio eerst betekenisloze zinnetjes over de muziek heen, om er pas later een echte tekst op te maken. Het resultaat is een van de eerste reggaenummers van een Westerse popartiest en een zeldzaam opwekkende classic in Simons oeuvre: Mother and Child Reunion, de eerste track op Paul Simon.

De rest van de liedjes volgde daarna snel, zoals Me and Julio Down by the Schoolyard, dat zou uitgroeien tot een van Simons populairste nummers, en het verhalende Duncan, dat doet denken aan The Boxer. Tijdens de opnames werkte Simon gerenommeerde muzikanten van buiten de wereld van pop en folk, zoals bassist Ron Carter en violist Stephane Grappelli (jazz), percussionist Airto Moreira en gitarist Stefan Grossman (blues). Het zelfvertrouwen van de Newyorker groeide.

Na de release in 1972 werd het album meteen positief onthaald door de twee meest invloedrijke Amerikaanse recensenten van die tijd, Jon Landau (latere manager van Bruce Springsteen) en ‘pop-paus’ Robert Christgau. Ook de platenmaatschappij was tevreden met één miljoen verkochte exemplaren en drie singles in de hitparade. Het was voor iedereen duidelijk: Simon had zich bewezen als soloartiest.

Hoe moeten we het debuutalbum van Paul Simon zien, met de kennis van nu? Naar mijn idee niet als zijn grootste werk – daarbij denk ik eerder aan Still Crazy All These Years (1975) of de onderschatte albums The Rhythm of the Saints (1990) en Surprise (2006) –  maar wel als een moedige duik in het diepe voor de perfectionistische en ambitieuze Newyorker. En als een fraaie blauwdruk voor zijn latere werk, waarin pop, jazz en wereldmuziek een bijzondere fusie met elkaar aangaan in liedjes die even persoonlijk als politiek zijn. Paul Simon staat voor zijn maker.