lijstjes

Spotify Wrapped – onweerstaanbaar cadeautje

De eerste dagen van het nieuwe jaar. Altijd wat katterig, moeilijk om op gang te komen. Misschien beter om dat nog even uit te stellen. Anders verdampen de goede voornemens nog voordat het nieuwe jaar goed en wel is begonnen. Daarom besloot ik gisteren om een oud cadeautje nog eens goed uit te pakken. Welk cadeautje? Een geschenk dat ik, net als andere Spotify-abonnees, begin december al van de streamingdienst had ontvangen: Wrapped.

Wrapped is het feestelijke verpakte statistisch overzicht van je Spotity-luistergedrag in het afgelopen jaar: naar welke plaat luisterde je het vaakst, naar hoeveel verschillende artiesten, welk muziekgenre had je voorkeur, hoeveel minuten luisterde je in totaal? En welke playlist levert dat op? Big Data dus, aantrekkelijk gepresenteerd aan degene die de data uiteindelijk zelf heeft aangeleverd. Een soort cadeautje aan jezelf dus.

In december had ik weinig tijd en aandacht voor Wrapped, maar nu trok ik ongeduldig aan de linten en scheurde ik het glimmende papier van het pakje af. Wat zou ik aantreffen? Vooral oude bekenden of zouden er ook verrassingen bij zitten? Misschien kwam ik nog mooie muziek tegen die herbeluistering verdiende.

Waar ik in 2021 en daarvoor nog geregeld cd’s draaide of muziek afspeelde vanaf de harde schijf van mijn pc, was 2022 voor mij definitief het jaar van Spotify. De bibliotheek hier in Amersfoort stopte met het uitlenen van cd’s, en als gezin kozen we voor een voordelig familie-abonnement op Spotify – zodat iedereen lekker en zonder advertenties in zijn eigen bubbel kan blijven. Zo werd de Zweedse streamingdienst mijn vaste muziekleverancier.

Wat vond ik daarvan terug in mijn Wrapped-overzicht? Allereerst het schokkende feit dat ik in 2022 kennelijk naar 2231 verschillende artiesten had geluisterd. Zoveel? Hoe kwam ik aan dat aantal? Dat liet het overzicht niet zien. Het vaakst geluisterd had ik naar Pink Moon van Nick Drake, snel gevolgd door The Boy Named If van Elvis Costello. Logisch, allebei albums die ik nogal had stukgeluisterd om er een blog aan te wijden.

Verder de Tedeschi Trucks Band, de southern rockers die ik al een tijdje in mijn hart heb gesloten. Ze maakten in 2019 een integrale live-albumcoverversie van Layla & Other Assorted Love Songs van Derek & the Dominoes waar ik geen genoeg van kan krijgen. De credits voor de liedjes gaan naar Eric Clapton, die voor de uitvoering gaan volledig naar TTB. Tijdens corona schreef de band bovendien een vierdubbelalbum met sterke eigen liedjes bij elkaar, onder de titel I Am the Moon (I t/m IV). Niet te missen.

Dan Midlake, buitengewoon sombere folk-progrock waardoor ik me op de een of andere manier altijd veel beter ga voelen. Ook The Weather Station, Cate Le Bon en Sharon Van Etten, vrouwelijke singer-songwriters die ik in voorgaande jaren had ontdekt. Naast oude getrouwen als John Hiatt, Robert Cray, Wilco, Chris Smither – allemaal artiesten die vaak op initiatief van Spotify aan mijn playlist worden toegevoegd omdat de algoritmes mij beter lijken te kennen dan ik mezelf ken.

Een paar verrassingen kwam ik ook tegen. Zoals de Londense singer-songwriter Naima Bock. Haar bijzondere stem en eigenzinnig gearrangeerde folk op haar album Giant Palm betoverden me, net als Oumou Sangaré uit Mali (Timbuktu). Goed dat Spotify me herinnert aan hun bestaan. Ik stuitte ook op een paar vreemde eenden in de bijt: Daniel Romano, Erin Costelo, The Smile. Artiesten die ik wel ken, maar waarvan ik me niet kan herinneren er veel naar geluisterd te hebben. Zou Spotify me in mijn allereigenste jaaroverzicht toch naar nieuwe paden willen leiden?

Ik lees op internet dat sommige columnisten kritisch zijn over hoe Spotify Wrapped de sociale media helemaal inpakt. Volkskrant-columnist Lisa Bouyeure maakt zich bijvoorbeeld boos over de manier waarop het digitale cadeautje ‘iets wat zo ontroerend, lustopwekkend, sfeerverhogend of intens kan zijn als muziek wordt platgeslagen tot statistiekjes over het consumeren van een product.’ Ook gruwt ze van de manier waarop mensen de statistiekjes slinks voor marketingdoeleinden inzetten.

Lisa heeft beslist een punt, maar mij gaat het om iets anders. Ik benader het meer vanuit mezelf, als de bewuste muziekliefhebber die ik ben. Hoe werkt deze feature op mij, wat maakt hem toch zo aantrekkelijk? Ik voel niet speciaal behoefte om de feitjes over hoeveel goeie muziek ik het afgelopen jaar beluisterde breed te delen op social media (mijn blog is mij genoeg). Maar ik merk wel dat Wrapped vooral heel slim inspeelt op de nieuwsgierigheid naar mezelf. Tijdens het uitpakken van het cadeautje leefde ik tussen hoop en vrees. Zou ik de muziekliefhebber zijn die ik dacht dat ik was? Of blijk ik iemand anders te zijn? Hoe kom ik uit dit zelfportret naar voren? De zoektocht naar het antwoord op die vraag bleek niet te weerstaan.

Mijn jaarlijstje

Vorige week filosofeerde ik hardop over de jaarlijstjes van diverse popmedia in binnen- en buitenland. Vandaag mijn eigen lijstje, waarbij aangetekend dat ik het afgelopen jaar hoogstens – en zeer ruw geschat – zo’n honderd nieuwe platen beluisterde. Voor mezelf is het desondanks de moeite waard om te zien wat me van zo’n jaar bijblijft – en hopelijk is de oogst ook interessant genoeg voor de lezers van Goeie Nummers.

Mijn Top 10 van 2021 valt duidelijk in twee delen uiteen: een vrouwelijke en een mannelijke kant. Wat dat over mezelf zegt, laat ik graag ongeanalyseerd. Feit is dat je daardoor eerder kunt spreken van twee Top 5-en dan één Top 10. Des te beter. Hiermee treed ik in de voetsporen van Rob Fleming, hoofdpersoon in Nick Hornby’s roman High Fidelity, een man die weet dat je het leven het best kunt becommentariëren – en proberen te bevatten – via een Top 5 van popalbums, -liedjes en -artiesten.

(meer…)

De lijstjes van 2021

We schrijven december en dus is het weer lijstjestijd: boeken, films en wat al niet. Ook lijstjes met de beste popmuziek van het afgelopen jaar. Ik vind het altijd een fijne tijd. Onder het genot van zachte kerstsferen, oliebollen en veel vrije tijd ontstaat er overzicht, wordt het kaf van het koren gescheiden én kom ik erachter wat ik allemaal jaar heb gemist.

Welke lijstjes las ik zoal? Eerst de buitenlanders: het Britse dagblad The Guardian, rootsmagazine No Depression en het Amerikaanse Pitchfork komen alle drie met een Album Top 50. Waarbij als eerste opvalt dat uit het No Depression-lijstje (op basis van een lezerspoll) slechts twee artiesten (The War on Drugs en Kacey Musgraves) terugkomen in de twee andere lijsten. Dat is wel heel weinig overlap.

(meer…)

De mooiste muziek van 2020

Album Top 5 van 2020 door Chris Bernasco

2020 loopt af. Alles is ditmaal anders, en toch is alles hetzelfde: een kerstboom, de Top 2000, stille straten, verdwaald vuurwerk. Deze laatste dagen van het jaar kun je als het ware vanaf de zijkant naar het verstrijken van de tijd kijken, dat vind ik fijn. Links, in een schuine boog, zie ik het afgelopen jaar liggen, rechts wat komen gaat. En verder hoef ik even niks. Bovendien zijn er de albumjaarlijstjes. Yes!

Lijstjes met de beste muziek van het jaar zijn altijd leuk om doorheen te struinen, ook in 2020 weer. Een van de aantrekkelijke dingen is dat elk medium het weer anders aanpakt. De Amerikanen van Pitchfork en de Britten van The Guardian komen beide met een traditionele Album Top 50, met daarin voor mij behoorlijk wat onbekend gebleven titels, die ik opvat als luistertips. (meer…)

De Top 2000: nationaal wisselbadritueel

Afgelopen dinsdag begon de Top 2000 Stemweek van NPO Radio 2. Tot aanstaande maandag 17.00 uur kun je uit een lange lijst nummers minimaal 5 en maximaal 35 favorieten kiezen, of liedjes van je persoonlijke voorkeur toevoegen. De Top 2000, begonnen in 1999, is inmiddels een instituut, en ik merk dat ik er ook dit jaar weer echt naar uitkijk. Wat maakt die Top 2000 voor mij zo speciaal?

Nou, dat is zeker niet de pretentie van ‘De Beste Muziek Aller Tijden’. Dat zijn mooie marketingkreten, maar alleen al de aanwezigheid van nummers als I Was Made For Loving You van Kiss (no. 328 in de lijst van vorig jaar) en Holiday in Spain van Bløf & Counting Crows (no. 309) spreekt deze claim tegen (sorry als ik nu op iemands hart heb getrapt). Net als de overmaat aan ouwe witte rockacts bovenaan in de lijst. Wat de Top 2000 dan wel is? Een fijn nationaal wisselbadritueel. (meer…)

Alsof je er toch bij bent – de beste livealbums

Zorgen popsector corona Het wegvallen van popconcerten en festivals is een ramp. In de eerste plaats voor artiesten, organisatoren, zaaleigenaren en alle andere mensen die in de branche hun brood verdienen, zoals licht- en geluidstechnici en podiumbouwers. Maar ook veel popliefhebbers, waaronder ikzelf, hebben eronder te lijden.

concert met publiek Want voor elke rechtgeaarde popfan is het concert nog steeds dé plek voor de hoogste muziekbeleving en emotionele impact. Daar kan een plaatopname niet tegenop. Er is die onverklaarbare interactie tussen publiek en artiest, tussen een grote groep individuen die, zoals theaterredacteur Herien Wensink dat in de Volkskrant zo mooi noemt, een ‘gemeenschappelijk hersencircuit’ kan ontwikkelen als van een zwerm spreeuwen die in een onnavolgbare flow samen door de scherpste bochten zwenkt. En een concert is nooit voorspelbaar. Elk moment telt – en jij bent erbij. (meer…)

Het web is af

Pieter Steinz2 Deze week staat Goeie Nummers in mineur, vanwege het overlijden van schrijver Pieter Steinz. Hoewel het nieuws afgelopen dinsdag niet als een verrassing kwam – Steinz was in 2013 gediagnosticeerd met de onbehandelbare ziekte ALS -, werd ik er toch door getroffen. Hetzelfde bouwjaar (1963), ook als jongetje voorgoed de literatuur ingezogen door Het Sleutelkruid van Paul Biegel, en een groot popliefhebber bovendien.

Made in Europe Bovenal was en is Steinz voor dit blog een immense inspiratiebron. De voormalige ‘chef boeken’ van NRC Handelsblad paarde een grote belezenheid aan een frisse, open geest. Grenzen tussen ‘hoge’ en ‘lage’ cultuur waren er om te doorbreken; zijn boek Made in Europe (2014) behandelt net zo gemakkelijk Kuifje en Lego als Ovidius’ Metamorphoses en James Joyce’ Ulysses. En uit zijn zeer leesbare artikelen over boeken, films, beeldende kunst en muziek spreekt vooral bewondering en enthousiasme, naast de wens om andere mensen daarin te laten delen.

De culturele omnivoor, zoals NRC hem in zijn necrologie noemt, had daarbij een bijzonder vermogen om onverwachte dwarsverbanden tussen uiteenlopende werelden te zien. Zo schonk Steinz ons de prachtige vergelijking tussen de Zutphense dichter J.C. Bloem en de oude bluesmannen uit de Mississippidelta. En die tussen literair personage Oblomov en ‘Sunny Afternoon’ van The Kinks. In zijn blog Lezen met ALS verbond hij dit soort observaties ook nog eens op even ontroerende als geestige wijze met zijn eigen situatie.

Luisteren etcetera jaren 70 Steinz was verknocht aan lijstjes, schema’s en overzichten. Dingen die orde scheppen in de onmetelijkheid van onze cultuuruitingen en de chaos van het leven. Dat deed hij bijvoorbeeld, samen met Bertram Mourits, in Luisteren &cetera. Het web van de popmuziek in de jaren zeventig (2011). De auteurs beschrijven daarin 25 bepalende albums van dat decennium, en leiden de lezer daarbij uiterst informatief en met veel geestdrift naar verwante artiesten, albums en liedjes. Een even aanstekelijk deel over de jaren 80 en 90 volgde, een deel over de jaren 50 en 60 verschijnt binnenkort, waarmee een fraai web is geconstrueerd van een halve eeuw popmuziek.

Paul Simon Graceland En dan. Wat kan ik nog zeggen. Een liedje om af te sluiten dan maar. Vanaf het begin van dit blog heb ik me tenslotte voorgenomen om – als het maar even mogelijk is – elke post op een optimistische noot te laten eindigen. De door Steinz bewonderde Nick Cave met Death Is Not the End? Toch maar niet. Een andere van zijn favorieten past toch beter: Paul Simons Graceland, met de onuitwisbare regels ‘I have reason to believe / We all will be received / In Graceland’.

Waarom lijstjes belangrijk zijn

Lijstjes. We kunnen er geen genoeg van krijgen. Ik tenminste niet. To-do-lijstjes, bucket lists, de Top 2000, lijstjes met persoonlijke muziekfavorieten, gelezen boeken, top-concerten. Herkenbaar?

Lijstjes maken kan zelfs een vorm van kunst zijn. Dat zie je bijvoorbeeld in het boek High Fidelity van Nick Hornby uit 1994. Deze hilarische en herkenbare Britse roman – in 2000 verfilmd door Stephen Frears, met John Cusack in de hoofdrol – gaat over platenhandelaar Rob Fleming, een dertiger die zojuist door zijn vriendin Laura is verlaten.

Rob besteedt een groot deel van zijn tijd aan lijstjes, meestal in de vorm van een Top 5: van favoriete boeken, meisjes die hem gedumpt hebben, waanzinnigste gitaarsolo’s, beste Motown-duetten – en ga zo nog maar even door. Hij en zijn vrienden, allemaal oudere jongeren die nooit helemaal volwassen zijn geworden, zijn nogal monomaan bezig met popmuziek. En met lijstjes dus.

Tijdens een chic etentje merkt Rob jaloers op dat de andere gasten, zoals de succesvolle vrienden van zijn mooie ex-vriendin Charlie, allemaal meningen hebben. Zelf heeft hij alleen maar lijstjes. En wat stellen die nou voor tegenover meningen? Zo zit hij zichzelf steeds maar omlaag te halen.

‘Rob, stop daarmee!’ zou je hem willen toeroepen. Want lijstjes hebben zo veel te bieden.

Lijstje uit persoonlijk archief

Een Top 5 is op zijn tijd zelfs onmisbaar. Want je laat ermee zien – aan jezelf en je omgeving – wie je bent. Niemand maakt immers dezelfde keuzes uit de onmetelijke hoeveelheid aan meer of minder belangwekkende dingen die er op de wereld bestaan. En als uiting van je identiteit is een lijstje onmiskenbaar eleganter dan een mening.

Bovendien: als je leven een chaos is – omdat je vriendin je in de steek heeft gelaten of omdat je überhaupt niet weet hoe je je leven richting moet geven -, dan vormt een lijstje een ideale vluchtheuvel. Een klein eiland om bij te komen voordat je je weer op het woelige water begeeft. Een veilige plek waarop je met je vrienden oeverloos en vrijblijvend kunt kissebissen over wat wel en niet een plek op het lijstje verdient. Dat is toch zeker verre te verkiezen boven in je eentje doelloos dobberen op een ruwe zee?

Nick Hornby

Nick Hornby zegt het in High Fidelity niet met zoveel woorden, hij laat het Rob ook niet zeggen, maar ik ben ervan overtuigd dat hij het met me eens is: lijstjes zijn beter dan meningen. Wat vind jij?